Vaderschap doet ertoe!
Bron: ENOVA Nieuwsbrief, 27e Jaargang, Oktober 2008
“Scheiden is een ingrijpende verandering in iemands leven, zeker als er kinderen bij betrokken zijn. Over de positie van alleenstaande moeders is veel meer bekend dan over de positie van alleenstaande vaders. Omdat moeders automatisch ouderlijk gezag krijgen, meer zorg voor de kinderen op zich nemen en minder werken, komen ze nogal eens sterker uit de (echtscheiding-)strijd, vooral als het gaat om de relatie tot de kinderen. We zoeken daarom vaders die met ons willen terugblikken op de gevolgen van de scheiding voor zichzelf en voor de omgang met hun kinderen, vooral als dit voor problemen zorgt of heeft gezorgd.”
Bovenstaande oproep in diverse huis aan huisbladen en websites leidde tot een stortvloed aan reacties. Meer dan zestig vaders reageerden en hebben een vragenlijst ingevuld. Tien vaders hebben op verzoek meegedaan aan een diepte-interview. Er blijkt grote behoefte te zijn aan aandacht voor vaders in deze positie. Het onderzoek in samenwerking met de Rijks Universiteit Groningen is in volle gang. We nemen alvast een voorschot op belangrijke en opvallende resultaten.
Ouders hebben sinds 1998 volgens de wet gelijke rechten hebben mits ze getrouwd zijn, of geregistreerd partnerschap hebben. Zo niet, dan moet de moeder toestemming geven tot ouderlijk gezag voor de vader. Toch voelen vaders vaak dat de rechter de moeder voorop stelt.
Rol van vaders onderbelicht?
Van de aanmeldingen bij Bureau Jeugdzorg Drenthe is 62% van de jongeren woonachtig in een een-ouder gezin. Hoewel het percentage jeugd dat opgroeit in een een-ouder gezin niet bekend is, kan wel gesteld worden dat dit veel lager ligt dan 62%. (Bij kinderen van 0-3 jaar in Drenthe is het percentage wel bekend, namelijk 3,2 %). Kinderen wonen na een scheiding meestal bij hun moeder, ongeveer 80%. Ruim 10% woont bij de vader. Bij de overige 10% is sprake van co-ouderschap of anders. Conclusie: Kinderen van alleenstaande moeders komen relatief vaak in de problemen en belanden in de jeugdhulpverlening. Mogelijk geldt dit ook voor kinderen die alleen door hun vader opgevoed worden. Zou dit betekenen dat kinderen hun vader net zo hard en zo vaak nodig hebben als hun moeder? En wordt het tijd dat de rol van de vader wordt opgewaardeerd?
“Ik heb wel gezag,
maar tot aan de drempel, verder niet.”
In Nederland wordt de moeder centraal gesteld als opvoeder van de kinderen. Bij scheiding worden kinderen meestal aan de moeder toegewezen. Een gangbare omgangsregeling met de kinderen is een weekend per twee weken bij de vader. Veel vaders zijn hier niet tevreden mee. Ze verliezen hun taak als opvoeder en vrezen een pret-vader te worden.
“Zij houdt een bepaalde machtspositie vast, vooral met betrekking tot het opvoeden van de kinderen.”
Bij een scheiding die gepaard gaat met conflict staan de vaders vaak met lege handen. Ze voelen zich machteloos en afhankelijk van de wensen van de moeder. Als de man de vrouw heeft verlaten voelt hij dat zij hem dit via haar kinderen betaald zet. En andersom is het vaak zo dat hij voelt: Zij gaat vreemd, heeft mij verlaten en nu krijgt ze ook nog de kinderen.
“In die zin ben je heel erg afhankelijk van de gemoedstoestand van de moeder en hoe de relatie op dat moment is.”
Vaders zijn niet op de hoogte van het wel en wee van hun kinderen. School heeft bijvoorbeeld een informatieplicht naar
“In principe moet mijn ex me op de hoogte houden van alle dingen mbt school, maar dan zegt zij dat ze de informatie niet gekregen heeft of pas laat.”
Bij het zoeken naar hulp stuiten vaders op een muur: Ze hebben het gevoel dat de hulpverlening op de hand van de moeder is. Ze voelen zich benaderd als dader, alsof ze per definitie een bedreiging zijn voor het welzijn van het kind. Vaders vinden dat de moeder zich in een slachtofferrol manoeuvreert en dat de maatschappij haar daarin bevestigt.
“De moeder weet het heel goed te spelen, die kruipt in de slachtofferrol.”
Omdat we in het onderzoek bewust gezocht hebben naar ontevreden vaders moge duidelijk zijn dat de resultaten niet representatief zijn voor alle gescheiden vaders. Wel vinden we het een belangrijk signaal dat zoveel vaders reageren en behoefte hebben hun verhaal te doen.
Mariele Mijnlieff
Irene Zwaan