De ‘Richtlijn Scheiding en problemen van jeugdigen’ versus het ‘Consensus Report’ van Richard Warshak
Deel 1 van de gezamenlijke presentatie* van Louis Tavecchio, em. hoogleraar Pedagogiek UvA, en Geert Jan Stams, hoogleraar Forensische Orthopedagogiek UvA, tijdens het Congres Waarheidsvinding in het Erasmuspaviljoen Rotterdam op 10 November 2017
Louis Tavecchio, em. hoogleraar Pedagogiek UvA
* De volledige presentatie van Louis Tavecchio en Geert Jan Stams onder de titel “Waarheidsvinding in de Jeugdbescherming door de bril van de pedagoog; Jeugdbescherming gebaseerd op empirische evidentie” tijdens het Congres Waarheidsvinding in het Erasmuspaviljoen Rotterdam op 10 November 2017 kunt u terug vinden op de website van het LOC: http://loc.nl/netwerken/waarheidsvinding/aanvullende-informatie
1. Echtscheiding en gezagskwesties
- In het ideale geval hebben jonge kinderen in de periode van onvermijdelijke stress bij echtscheiding baat bij regelmatig contact en een blijvende relatie met beide ouders en andere familieleden
- Voor kinderen kan het ook prettig zijn als de ‘ex-en’ in hun eigen huis/omgeving bij belangrijke alledaagse rituelen (ongeveer) hetzelfde ritme volgen, denk aan slaap/waaktijden, etenstijden en activiteiten
2. Tja, moet ik echt kiezen!?
3. Hoe is het in Nederland?
- Richtlijn Scheiding en problemen van jeugdigen; http://richtlijnenjeugdhulp.nl/scheiding
- Ga naar downloads: http://richtlijnenjeugdhulp.nl/scheiding/#download
- “Richtlijn Scheiding en problemen van jeugdigen”, Nederlands Instituut van Psychologen (NIP), Nederlandse vereniging van pedagogen en onderwijskundigen (NVO), Beroepsvereniging van Professionals in Sociaal Werk (BPSW), Coproductie NJi-UU, pp. 31-34, 3e herziene druk 2017, http://richtlijnenjeugdhulp.nl/wp-content/uploads/2015/07/Complete_richtlijn_scheiding.pdf
- “Onderbouwing Richtlijn Scheiding en problemen van jeugdigen”, NIP, NVO, BPSW, pp. 55-63, 2e herziene druk 2015, http://richtlijnenjeugdhulp.nl/wp-content/uploads/2015/08/Onderbouwing_scheiding.pdf
- Ga in beide downloads naar “Hoofdstuk 4: Interventies voor jeugdigen met gescheiden ouders”:
- 4.1: Advies over de mate van contact met beide ouders
- 4.2: Algemene adviezen naar leeftijd van de jeugdigen (sheets 4-6)
4. Adviezen naar leeftijd van jeugdigen Maar waarop gebaseerd??
Baby’s (van 0 tot 2 jaar) moeten vooral de kans krijgen om zich te hechten. Langdurig weg zijn bij de inwonende ouder (meestal moeder) is niet aan te raden. Enkele keren per week paar uur naar uitwonende ouder is beter. Als verstandhouding tussen exen het toelaat, kan vader bij de baby zijn in huis van de moeder. Overnachten op een andere plaats zonder moeder is niet altijd aan te bevelen
5. Adviezen: vervolg 1
Peuters en kleuters (van 2 tot 5 jaar) exploreren hun (kleine) wereld. Ten minste wekelijks contact met uitwonende ouder en duidelijke afspraken zijn aan te bevelen. Adviseer bij slaapproblemen aan ouders het overnachten bij de uitwonende ouder liever nog even uit te stellen
6. Adviezen: vervolg 2
Basisschoolleerlingen (5-12 jaar) hebben vooral behoefte aan duidelijkheid en structuur (…). Contact met de uitwonende ouder kan ook tussendoor via e-mail en telefoon. Het is belangrijk om duidelijke afspraken te maken.
Vraag: Waarop zijn de in deze en de vorige sheet cursief gedrukte, restrictieve adviezen eigenlijk gebaseerd??
7. Hard nodig: Empirisch onderbouwde adviezen
- Adviezen gebaseerd op degelijk en recent empirisch onderzoek!
- Consensus Report* van Richard Warshak uit 2014: ondersteund door 110 toponderzoekers en andere experts (zie volgende sheets)
*Warshak, R.A. (2014). Social Science and Parenting Plans for Young Children: A Consensus Report. Psychology, Public Policy, and Law, 20 (1), 46-67. http://www.5thjudicialdistrict.com/wp-content/uploads/family-court/family-court-services/14-2014WarshakConsensusAttachment.pdf (Verkregen op 15 januari 2018)
8. ‘Consensus Report’ van Richard Warshak
- Onderzoek naar overnachten bij de vader thuis ondersteunt de conclusie dat kinderen jonger dan 4 jaar ’s nachts beter bij beide ouders kunnen overnachten dan iedere nacht bij één ouder in hetzelfde huis
- De fysieke ruimte waarin de vader-kind interacties plaatsvinden zijn niet alleen van invloed op het karakter en het type interacties maar ook op de identiteit van de vader als ouder (in plaats van als een soort (veredelde) oppas)
9. Warshak: vervolg 1
- Als het kind bij vader blijft slapen krijgt hij veel meer gelegenheid een band met het kind te ontwikkelen (en in stand te houden), zoals het betrokken zijn bij ‘gaan slapen/in bed leggen’ rituelen, samen eten, voorlezen en het kind troosten als het ’s nachts wakker wordt
- Ouderschapsplan dat ouder-kind contact beperkt tot bijv. 8 dagen per maand met (soms) meer dan een week ertussen vormt een belasting voor (de kwaliteit van) de ouder-kind band. Dit soort regelingen ondermijnen de basis van de relatie
10. Warshak: vervolg 2
- In plaats van vaders te belemmeren in het tot stand brengen en versterken van die band zou de maatschappij vaders moeten aanmoedigen op een meer productieve wijze direct betrokken te zijn en blijven in het leven van hun kind
- Beleidsinstanties en programma’s op het gebied van psychosociale hulp zouden zich krachtig moeten beijveren om vaders en (jonge) kinderen te helpen een hechte onderlinge band te smeden
11. Warshak: vervolg 3
- Er is geen enkel bewijs dat de noodzaak of wenselijkheid van uitstel van regelmatige en frequente betrokkenheid (inclusief het blijven slapen) van (een van beide) ouders met baby’s en peuters onderbouwt
- Integendeel! Juist het opbouwen en in stand houden van de gehechtheid-relatie van het kind met beide ouders is de hoeksteen van ieder verantwoord ouderschapsplan
12. Onderzoek Sarah Westphal*
- Het psychologisch welzijn van kinderen die na een scheiding afwisselend bij beide ouders wonen ligt hoger dan dat van kinderen die bij één ouder wonen
- ‘Verblijfsco-ouderschap’ is het beste voor een kind
* Proefschrift “Are the kids Alright? Essays on postdivorce residence arrangements and children’s well-being (Hoe gaat het met de kinderen? Essays over verblijfsarrangementen van kinderen na echtscheiding en hun welzijn (met een samenvatting in het Nederlands)”; Sarah Westphal, Universiteit van Utrecht, Utrecht 2015, https://dspace.library.uu.nl/bitstream/handle/1874/311626/Westphal.pdf (Verkregen op 15 januari 2018)
13. Het liefst (en het best) bij allebei
14. Interessant (nieuw) onderzoek naar vader-kind gehechtheid !
Belangrijke bronnen:
- Grossmann, K., Grossmann, K.E., Fremmer-Bombik, E., Kindler, H., Scheuerer-Englisch, H., & Zimmermann, P. (2002). The uniqueness of the child–father attachment relationship: Fathers’ sensitive and challenging play as a pivotal variable in a 16-year longitudinal study. Social Development, 11, 307–331. http://library.allanschore.com/docs/FatherGrossmann02.pdf (Verkregen op 15 januari 2018)
- Opgepakt door: Bretherton, I. (2010): Fathers in attachment theory and research; a review. Early Child Development and Care, 180 (1&2), 9-23 (waarin Grossmann c.s. uitgebreid besproken worden), https://www.researchgate.net/profile/Inge_Bretherton/publication/247499772_Fathers_in_attachment_theory_and_research_A_review/links/555cbb9808ae86c06b5d3f0e/Fathers-in-attachment-theory-and-research-A-review.pdf (Verkregen op 15 januari 2018)
15. Vervolg
- Paquette, D., & Bigras, M. (2010). The Risky Situation: a procedure for assessing the father-child activation relationship. Early Child Development and Care, 180, (1&2), 33–50. https://www.researchgate.net/profile/Marc_Bigras/publication/233310721_The_Risky_Situation_A_procedure_for_assessing_the_father-child_activation_relationship/links/00b7d51f2ca5cb6771000000/The-Risky-Situation-A-procedure-for-assessing-the-father-child-activation-relationship.pdf (Verkregen op 15 januari 2018)
- Dumont, C., & Paquette, D. (2013). What about the child’s tie to the father? A new insight into fathering, father-child attachment, children’s socio-emotional development, and the activation relationship theory. Early Child Development and Care, 183 (3-4), 430-446. https://www.researchgate.net/publication/262888521_What_about_the_child%27s_tie_to_the_father_A_new_insight_into_fathering_father-child_attachment_children%27s_socio-emotional_development_and_the_activation_relationship_theory
16. Challenging Interactive Play (SCIP), Grossmann c.s., 2002
- Vaders spelen een opmerkelijke en prominente rol in het ondersteunen van de explorerende kant van de gehechtheidsrelatie en ze bieden psychologische veiligheid tijdens samen dingen ontdekken en spelen
- Vaders die gehechtheid hoog waarderen waren in de eerste twee jaar meer betrokken bij hun kinderen, hadden hogere SCIP scores en hadden een grotere kans op veilig gehechte kinderen
- De SCIP-scores van vooral vaders voorspelden ‘veiligheid’ (in de zin van gehechtheidsrepresentatie) van hun kinderen op 16-jarige leeftijd!
—
PDF van presentatie Louis Tavecchio:
Download hier de PDF van bovenstaande presentatie door Louis Tavecchio bij het Vader Kennis Centrum.